Có những loại cá tuy giá rẻ bèo, bày bán đầy rẫy ngoài chợ nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ gây hại, thậm chí có thể trở thành “thuốc độc” nếu ăn thường xuyên.

Ngày 4 tháng 9 năm 2025, chuyên trang Góc Nhìn Pháp Lý đăng tải bài viết với tiêu đề "Người bán cá tiết lộ: 2 loại cá rẻ như cho cũng chớ mua, ăn vào chẳng khác thuốc độc, nhiều người Việt vô tình mua phải". Nội dung như sau:

Trong mâm cơm của người Việt, cá từ lâu đã trở thành món ăn quen thuộc, vừa dễ chế biến, vừa giàu dinh dưỡng. Nhiều gia đình duy trì thói quen ăn cá ít nhất 2–3 lần mỗi tuần để bổ sung đạm, omega-3 và khoáng chất. Tuy nhiên, theo chia sẻ của một số tiểu thương có kinh nghiệm lâu năm ở các chợ đầu mối, không phải loại cá nào cũng tốt cho sức khỏe. Có những loại cá tuy giá rẻ bèo, bày bán đầy rẫy ngoài chợ nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ gây hại, thậm chí có thể trở thành “thuốc độc” nếu ăn thường xuyên.

Cá rô phi nuôi công nghiệp

Cá rô phi vốn là loại cá phổ biến, được nuôi nhiều ở các vùng đồng bằng. Về lý thuyết, đây là giống cá dễ nuôi, nhanh lớn, giá thành rẻ nên được nhiều hộ gia đình chọn làm nguồn thu nhập. Tuy nhiên, theo các chuyên gia an toàn thực phẩm, cá rô phi nuôi công nghiệp trong môi trường ao tù, nước bẩn rất dễ tích tụ kim loại nặng và vi khuẩn.

Một nghiên cứu của Đại học Wake Forest (Mỹ) từng chỉ ra, hàm lượng axit béo omega-6 trong cá rô phi nuôi cao gấp nhiều lần so với cá hồi. Nếu cơ thể nạp quá nhiều omega-6 mà thiếu cân bằng với omega-3, nguy cơ viêm nhiễm, bệnh tim mạch sẽ gia tăng. Đáng lo ngại hơn, tại một số cơ sở nhỏ lẻ, cá rô phi được cho ăn cám tăng trưởng trộn hóa chất, khiến thịt cá nhiễm độc, ảnh hưởng trực tiếp đến gan, thận của người tiêu dùng.

Thực tế, không ít bà nội trợ chọn cá rô phi vì giá chỉ từ 25.000–35.000 đồng/kg, rẻ bằng nửa cá chép hay cá trắm. Nhưng theo khuyến cáo, người tiêu dùng cần thận trọng khi mua, chỉ chọn cá còn sống, thân sáng, không bị tróc vảy và có mùi tanh tự nhiên.

Cá có bụng phình to

Khi mua cá, nếu thấy cá không còn cử động và phần bụng phình lên bất thường, đây có thể là dấu hiệu cá đã chết được một khoảng thời gian. Khi cá chết, vi khuẩn tự do sinh sôi phát triển. Quá trình phân hủy sẽ tạo các chất gây mùi hôi, làm biến đổi màu sắc và thành phần đạm histidine của cá. Chất đạm này sẽ tiếp tục chuyển hóa tạo thành chất độc là histamine.

Cá chết càng lâu ngày thì vi khuẩn sinh sôi càng nhiều. Lượng histamine cũng tăng lên và tích lũy trong thịt cá. Chất này chịu được nhiệt nên vẫn có thể gây ngộ độc dù được nấu chín. Khi bị ngộ độc histamine, người bệnh có thể xuất hiện triệu chứng như đau đầu, nôn mửa, mẩn ngứa, tiêu chảy…

Vì sao người Việt vẫn vô tình mua phải?

Thói quen “ham rẻ” chính là nguyên nhân khiến nhiều người tiêu dùng dễ dàng rơi vào bẫy. Một số bà nội trợ cho rằng cá nào cũng như nhau, chỉ cần chế biến khéo là ngon. Tuy nhiên, điều này hoàn toàn sai lầm. Với cá nuôi công nghiệp kém chất lượng hay cá nhập trôi nổi, rủi ro về hóa chất tồn dư và vi khuẩn không thể loại bỏ chỉ bằng cách rửa hay nấu chín.

Ngoài ra, tại nhiều chợ dân sinh, người bán thường trộn lẫn cá loại tốt với cá rẻ, khiến người mua khó phân biệt. Nếu không có kinh nghiệm, khách hàng dễ chọn nhầm, mang về chế biến cho cả gia đình.

Cách chọn cá an toàn cho bữa ăn

Các chuyên gia khuyến cáo, để đảm bảo sức khỏe, người tiêu dùng nên lưu ý:

Chỉ mua cá còn sống, bơi linh hoạt. Tránh chọn cá chết ngộp, cá ướp đá lâu ngày.

Quan sát màu sắc và mắt cá: Cá tươi có mắt trong, thịt đàn hồi, vảy sáng. Cá kém chất lượng mắt đục, thân nhớt.

Không nên quá ham rẻ: Giá cá quá thấp so với thị trường thường là dấu hiệu bất thường.

Ưu tiên nguồn uy tín: Mua tại cửa hàng hải sản, siêu thị có kiểm định, thay vì mua trôi nổi ngoài chợ.

Đa dạng hóa thực đơn: Không nên ăn mãi một loại cá, nên xen kẽ các loại cá biển, cá sông để cân bằng dinh dưỡng.

Cá là nguồn thực phẩm bổ dưỡng, tốt cho sức khỏe nếu được lựa chọn đúng cách. Tuy nhiên, hai loại cá rẻ kể trên – cá rô phi nuôi công nghiệp trong môi trường ô nhiễm và cá basa giá rẻ trôi nổi – lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Người tiêu dùng cần tỉnh táo, đừng vì “ham rẻ” mà vô tình rước độc tố vào người. Bữa ăn ngon lành không chỉ ở hương vị, mà quan trọng nhất vẫn là sự an toàn cho sức khỏe của cả gia đình.

Trước đó, báo VietNamNet cũng đăng tải bài viết với tiêu đề "Loại cá bán đầy ngoài chợ bị chê 'bẩn nhất'". Nội dung như sau:

Phó giáo sư Nguyễn Duy Thịnh - nguyên giảng viên Viện Công nghệ thực phẩm, Đại học Bách Khoa (Hà Nội) tư vấn:

Cá rô phi là thủy sản nước ngọt phổ biến, được nuôi rất nhiều, sinh sản nhanh, tăng trưởng tốt. Đây là loài cá có thể sống ở mọi điều kiện môi trường như ao hồ, cống rãnh thậm chí nước sông đen ngòm. Tại Hà Nội, có nhiều kiểm nghiệm cá rô phi ở khu vực sông Nhuệ nhiễm chì.

Nếu sống ở vùng nước bẩn, cá dễ nhiễm ký sinh trùng, vi khuẩn. Các vi khuẩn có thể chết khi cá được nấu chín kỹ. Đáng lo ngại nhất, cá rô phi có thể nhiễm kim loại nặng như asen, sắt, chì, tồn dư hóa chất từ môi trường sống là mối đe dọa tới sức khỏe của cộng đồng.

Bạn có thể chọn các loại cá khác như cá trắm, cá chép thay thế cá rô phi. Ngoài nguy cơ bẩn, cá rô phi cũng có giá trị dinh dưỡng ít hơn, nhất là các chất axit béo như omega-3. Ưu điểm của cá rô phi là phi lê dễ, thịt dày, ít xương dăm.

Khi mua cá rô phi nên biết rõ nguồn gốc, chỉ nên mua cá bán trong siêu thị, cửa hàng thực phẩm an toàn, uy tín ngoài chợ, không ăn cá bắt ở các sông, suối bẩn. Bạn tuyệt đối không được ăn sống, tái cá. 

Khi chế biến cá nên bỏ hết vây, đầu, đuôi, vẩy, ruột. Cần cạo sạch màng đen ở bụng cá vì đó là nơi tích nhiều vi khuẩn nhất. Bạn không nên ăn cá rô phi quá nhiều, có thể kết hợp luân phiên với các loại cá khác. 

Ngoài ra, người dân tuyệt đối không ăn sống các loại cá ở tầng đáy như cá trê.