Hắt hơi là một phản xạ tự nhiên của cơ thể giúp loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn hoặc các tác nhân gây kích ứng khỏi đường hô hấp. Tuy nhiên, nhiều người vì ngại ngùng hoặc không muốn gây ồn ào mà thường cố gắng kìm nén cơn hắt hơi. Thói quen này thoạt nhìn tưởng vô hại, nhưng theo các bác sĩ, việc nhịn hắt hơi có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe, đặc biệt là đối với mắt, não và hệ hô hấp.

1. Cơ chế của một cơn hắt hơi

Hắt hơi là một phản ứng bảo vệ của cơ thể. Khi có dị vật hoặc chất gây kích ứng đi vào mũi, các thụ thể thần kinh trong niêm mạc mũi sẽ gửi tín hiệu đến não. Ngay sau đó, cơ hoành và các cơ ngực co lại mạnh, tạo ra áp lực đẩy không khí từ phổi thoát ra ngoài với tốc độ rất lớn, có thể lên đến 160 km/h. Nhờ vậy, các hạt bụi, phấn hoa hay vi sinh vật gây hại sẽ bị tống ra ngoài.

2. Điều gì xảy ra khi kìm nén hắt hơi?

Khi ta cố nhịn hắt hơi, áp lực vốn được đẩy ra ngoài lại dồn ngược vào trong. Sự tăng áp suất đột ngột này có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan:

• Mắt: Áp lực có thể làm vỡ những mao mạch nhỏ trong mắt, gây ra tình trạng đỏ mắt hoặc chảy máu dưới kết mạc.

• Tai: Áp suất lan sang tai giữa, làm tăng nguy cơ thủng màng nhĩ hoặc gây viêm tai.

• Não: Trong những trường hợp hiếm gặp, áp lực cực mạnh có thể làm vỡ mạch máu nhỏ trong não, dẫn đến biến chứng nghiêm trọng.

• Hệ hô hấp: Một số báo cáo y khoa ghi nhận tình trạng rách khí quản hoặc chấn thương phổi do kìm nén hắt hơi.

3. Những biến chứng đã được ghi nhận

Trên thế giới, đã có những trường hợp cụ thể được công bố trong các tạp chí y khoa:

• Một người đàn ông bị thủng họng sau khi cố gắng nhịn hắt hơi, khiến không khí thoát vào mô mềm cổ.

• Một số ca bệnh ghi nhận người bệnh bị rách mạch máu trong não sau khi cố nén cơn hắt hơi quá mạnh.

• Không ít trường hợp bị vỡ mạch máu mắt, khiến mắt đỏ và đau trong nhiều ngày.

Dù những biến chứng nghiêm trọng là hiếm gặp, nhưng nguy cơ luôn tồn tại và không nên coi thường.

4. Vì sao nhiều người hay nhịn hắt hơi?

Có nhiều lý do khiến người ta cố gắng kìm lại cơn hắt hơi:

• Sợ gây ồn ào ở nơi đông người, chẳng hạn trong cuộc họp, lớp học hoặc rạp chiếu phim.

• Ngại hắt hơi khi không có khăn giấy hoặc khẩu trang.

• Thói quen từ nhỏ vì nghĩ rằng hắt hơi nơi công cộng là thiếu lịch sự.

Tuy nhiên, hành động nhỏ này có thể gây hại nhiều hơn ta tưởng.

5. Cách hắt hơi an toàn và lịch sự

Thay vì nhịn hắt hơi, bạn có thể áp dụng những cách sau để vừa an toàn cho sức khỏe, vừa giữ phép lịch sự nơi công cộng:

• Sử dụng khăn giấy hoặc khăn tay: Che mũi và miệng bằng khăn giấy khi hắt hơi, sau đó vứt vào thùng rác và rửa tay sạch sẽ.

• Dùng khuỷu tay che: Nếu không có khăn giấy, hãy hắt hơi vào bên trong khuỷu tay. Cách này hạn chế phát tán giọt bắn ra môi trường.

• Đeo khẩu trang: Khi đang bị cảm lạnh hoặc dị ứng, khẩu trang là biện pháp hữu hiệu vừa bảo vệ bản thân vừa tránh lây lan cho người khác.

6. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Thông thường, hắt hơi chỉ là phản xạ sinh lý bình thường. Tuy nhiên, nếu bạn gặp những tình trạng sau, nên đến cơ sở y tế để được kiểm tra:

• Hắt hơi liên tục kéo dài nhiều ngày, kèm theo nghẹt mũi và chảy nước mũi.

• Đau nhức dữ dội ở vùng mắt, tai hoặc đầu sau khi nhịn hắt hơi.

• Xuất hiện tình trạng mắt đỏ kéo dài hoặc thị lực giảm.

7. Lời khuyên từ các chuyên gia

Các bác sĩ khuyến cáo: Đừng bao giờ cố kìm nén cơn hắt hơi. Thay vào đó, hãy để cơ thể tự nhiên loại bỏ chất gây kích ứng. Việc hắt hơi đúng cách không chỉ an toàn cho bản thân mà còn giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

8. Kết luận

Hắt hơi là một phản xạ tự nhiên và cần thiết. Nhịn hắt hơi tưởng chừng là một hành động nhỏ để giữ lịch sự nhưng thực chất lại có thể mang đến nhiều rủi ro cho sức khỏe. Để tránh những hậu quả đáng tiếc, bạn hãy học cách hắt hơi đúng cách, sử dụng khăn giấy, khẩu trang và rửa tay sạch sẽ. Sức khỏe luôn quan trọng hơn sự ngại ngùng trong khoảnh khắc ngắn ngủi.