Ai cũng phải khen ngợi sự thông minh và khả năng quan sát, tư duy của cô bé.

Ngày 25 tháng 8 năm 2025, báo Đời sống Pháp luật đăng tải bài viết với tiêu đề "Cô bé 11 tuổi phát hiện lỗi sai nghiêm trọng trong đại kiệt tác Tây Du Ký mà hơn 400 năm không ai lên tiếng: Đến chuyên gia cũng không thể phản bác". Nội dung như sau:

Tây Du Ký của Ngô Thừa Ân được xem là một trong “tứ đại danh tác” của văn học Trung Hoa, bên cạnh Hồng Lâu Mộng (Tào Tuyết Cần), Thủy Hử (Thi Nại Am) và Tam Quốc Diễn Nghĩa (La Quán Trung). Riêng ở Việt Nam, bản phim truyền hình kinh điển Tây Du Ký đã trở thành một phần ký ức tuổi thơ của nhiều thế hệ, được chiếu đi chiếu lại hàng trăm lần mà vẫn khiến khán giả dõi theo.

Thế nhưng, một sự thật bất ngờ là dù tác phẩm đã tồn tại hơn 400 năm, vẫn còn đó một “lỗ hổng” chưa từng được ai nhắc đến. Và người đầu tiên phát hiện ra chi tiết này lại không phải một học giả hay nhà nghiên cứu nào mà là một cô bé mới 11 tuổi tên Mã Tư Tề, học sinh lớp 5 Trường tiểu học Cửu Liên, Hàng Châu.

Hóa ra Tây Du Ký cũng tồn tại nhiều hạt "sạn" và một trong số đó đã bị một cô bé 11 tuổi phát hiện ra

Năm 2019, trong một bài văn với đề tài “Bữa tiệc trên đường thỉnh kinh”, cô bé Mã Tư Tề khi ấy mới 11 tuổi đã chỉ ra một chi tiết bất hợp lý, đó chính là suốt hành trình thỉnh kinh dài 14 năm, bốn thầy trò Đường Tăng đi qua biết bao vùng đất, phong tục, ẩm thực khác nhau, nhưng lại chỉ quanh quẩn ăn vài món đặc sản của khu vực Giang Hoài (tức Giang Tô - An Huy hiện tại).

Trong Tây Du Ký, thực đơn thường xuyên xuất hiện các món như ngọc tiếu mễ phạn (cơm trắng), chưng bính (bánh hấp), đường cao (một dạng bánh nếp đường), sư tiên (nhiều tài liệu cho thấy đây là biến thể của thịt viên lớn hầm), hoàng lương phạn (cơm gạo kê vàng). Đây đều là món ăn đặc trưng vùng Giang Hoài - quê hương của tác giả Ngô Thừa Ân, chứ hoàn toàn không phản ánh sự đa dạng ẩm thực dọc đường từ Trường An sang Tây Vực.

Tư Tề lập luận rằng, trong bối cảnh thời xa xưa, Ngô Thừa Ân không có điều kiện “đi khắp thiên hạ” như nhà du ký Từ Hạ Khách, nên khi viết sách ông đã mượn ngay những món ăn quen thuộc ở quê để đưa vào tác phẩm.

Cô bé Mã Tư Tề

Bài văn này nhanh chóng gây chú ý trong giới học thuật. Nhiều chuyên gia văn học thừa nhận rằng trong hơn 400 năm từ khi Tây Du Ký ra đời (1590) cho đến nay, chưa từng có ai lên tiếng về “lỗ hổng” này. Một độc giả từng phản biện rằng “có thể thầy trò Đường Tăng mang theo lương thực”, nhưng Tư Tề đáp trả nếu vậy thì lương thực đã cạn kiệt từ lâu, vì không có loại thực phẩm nào có thể bảo quản suốt 14 năm hành trình.

Các nhà nghiên cứu đồng tình rằng phát hiện của Tư Tề “có giá trị nghiên cứu thực sự” và nếu Ngô Thừa Ân còn sống, ông cũng chỉ có thể gật gù thừa nhận.

Điều khiến nhiều người tò mò là vì sao hàng trăm triệu độc giả Tây Du Ký đều bỏ qua chi tiết này, mà chỉ một bé gái 11 tuổi nhận ra? Theo thầy cô và cha mẹ, Tư Tề vốn có thói quen đọc rất kỹ, dám chất vấn và suy nghĩ độc lập.

Từ khi học mẫu giáo, em đã đọc nhiều thể loại sách, đến tiểu học thì mở rộng sang lịch sử, nhân văn, địa lý. Cô bé thường xuyên đặt ra những câu hỏi lạ lùng, rồi tự tìm cách trả lời qua sách. Chính sự đọc rộng và đọc sâu này đã giúp Tư Tề “thấy sạn” ở những nơi mà người lớn thường bỏ qua.

Đặc biệt, Tư Tề không phải kiểu học sinh viết văn rập khuôn. Trước đó, em từng giành giải đặc biệt tại cuộc thi viết văn thiếu niên toàn quốc với tác phẩm “Tiết thể dục - Câu chuyện của nội tạng”, vượt qua nhiều thí sinh trung học và phổ thông. Khả năng quan sát tinh tế, cách nhìn mới mẻ chính là nền tảng để em tạo nên phát hiện gây chấn động này.

Không thể phủ nhận, Tây Du Ký mãi là đại kiệt tác văn học và văn hóa, thậm chí bản phim chuyển thể còn nắm giữ kỷ lục phát lại hơn 3.000 lần trên truyền hình Trung Quốc, với hơn 89,4% dân số từng xem. Nhưng câu chuyện về Tư Tề cho thấy ngay cả tác phẩm vĩ đại nhất cũng có thể tồn tại kẽ hở và đôi khi chính đôi mắt non nớt, tò mò của trẻ nhỏ mới nhìn thấy điều mà người lớn bỏ lỡ.

Câu chuyện này cũng nhắc nhở rằng đọc sách không chỉ để giải trí mà còn để học cách phân tích, phản biện và đặt câu hỏi. Đó mới là sức mạnh thực sự của việc đọc, giúp ta không ngừng khám phá thế giới cũng như những “bí mật” ẩn giấu trong những điều tưởng như đã quá quen thuộc.

Trước đó, báo Lao Động cũng đăng tải bài viết với tiêu đề "Đồng hồ, băng dính và loạt "hạt sạn" hài hước trong "Tây Du Ký 1986"". Nội dung như sau:

"Tây Du Ký 1986" được coi là bom tấn truyền hình, từng "oanh tạc" màn ảnh nhỏ Châu Á với tỉ suất người xem đạt 89,4%. Sau hơn 40 năm, số lần phát lại phim đã vượt quá 3.000 lần.

Tuy nhiên, trong cuốn sách về quá trình ghi hình tác phẩm, nhà quay phim Vương Sùng Thu thừa nhận, "Tây Du Ký" thành công nhờ kỹ xảo, bại cũng vì kỹ xảo, bởi tác phẩm được thực hiện trong điều kiện công nghệ chưa phát triển.

Khi phát sóng lại, phim nhiều lần bị khán giả "nhặt sạn", phát hiện ra những chi tiết hài hước. Dù vậy, người xem vẫn trân trọng, đánh giá cao nỗ lực của ê-kip bởi lẽ những "hạt sạn" này không ảnh hưởng nhiều đến giá trị của tác phẩm.