Theo bài đăng: "Kỳ án bộ xương khô trong hang sâu và tội ác kinh hoàng bị chôn vùi 30 năm" vào ngày 1/10/2025 trên Vietnamnet, đây là án mạng được gây ra bởi ngoại lực tác động cực mạnh và hộp sọ nạn nhân chính là "bằng chứng" quan trọng nhất của vụ án.

Bằng chứng câm lặng từ lòng đất

Ngay sau khi nhận tin, những trinh sát của Phòng Cảnh sát hình sự (PC02, Công an tỉnh Lai Châu), phối hợp cùng các đơn vị nghiệp vụ, lập tức lên đường. Hiện trường là hang đá khu Pẻ Pèng, người địa phương gọi là Chắp Quậy, một cái tên lạ lẫm, hoang vắng. 

Cảnh tượng đầu tiên đập vào mắt các trinh sát hình sự là một chiếc áo phông cộc tay màu xanh, đã rách bươm theo năm tháng. Bên dưới lớp áo và nền đất đá, những đoạn xương lộ ra, một khung cảnh tĩnh lặng đến lạnh người.

Hiện trường không có dấu hiệu xáo trộn trước lúc phát hiện ra bộ xương khô. Mọi thứ dường như đã bị thời gian “niêm phong”. Nhận định tử thi có thể đã bị chôn lấp, quyết định khai quật được đưa ra ngay lập tức.

Từng lớp đất được gạt đi một cách cẩn trọng. Ở độ sâu 8,6 mét so với cửa hang, "bằng chứng" quan trọng nhất của vụ án đã xuất hiện: Một hộp sọ gần như nguyên vẹn nhưng mang những thương tổn khủng khiếp.

Hộp sọ nạn nhân mang nhiều dấu vết tổn thương rất nghiêm trọng. Các vết nứt vỡ tập trung ở vùng sau gáy và thái dương, là những chứng cứ câm lặng hé lộ về một vụ tấn công tàn bạo, củng cố cho kết luận nạn nhân tử vong do chấn thương sọ não.

Mọi chi tiết đều chỉ ra một điều: Đây là một cái chết vô cùng dữ dội, gây ra bởi ngoại lực tác động cực mạnh vào vùng đầu. Kết luận giám định sau này khẳng định nguyên nhân tử vong là chấn thương sọ não, gây ra bởi một "vật tầy có cạnh".

Nạn nhân là ai?

Càng khai quật sâu, lực lượng cảnh sát hình sự càng tìm thấy nhiều phần thi thể như xương cánh tay, cẳng tay, xương sườn, răng…Sâu hơn 12 mét nữa, là một đoạn xương đùi. Vụ án chính thức được khởi tố vào ngày 12/7/2022. Nhưng câu hỏi lớn nhất đặt ra là: Nạn nhân là ai?

Các mẫu xương được niêm phong, gửi đi giám định ADN, độc chất, vi thể tại những cơ sở giám định. Những ngày chờ đợi kết quả là những ngày cả đội phá án căng như dây đàn. Và rồi, những nút thắt đầu tiên được gỡ bỏ.

Bản kết luận giám định pháp y về hài cốt của Viện Pháp y Quốc gia hé lộ những thông tin then chốt: Nạn nhân là nam giới, thuộc chủng tộc châu Á. Độ tuổi khi chết rất trẻ, chỉ từ 17 đến 23 tuổi, cao khoảng 1m57 đến 1m65. Và chi tiết lạnh gáy nhất: Thời gian bộ xương tồn tại trong môi trường tự nhiên là khoảng 25 đến 30 năm, hoặc lâu hơn thế nữa.

Đột phá lớn nhất đến từ kết quả giám định ADN. Mẫu hài cốt có quan hệ huyết thống theo dòng cha với một người đàn ông tên Phàn A Nao. Từ manh mối “vàng” này, kết hợp các tài liệu điều tra, Công an tỉnh Lai Châu đã trả lại được tên cho người đã khuất. Anh là Phàn A Tải (sinh năm 1973, trước khi chết trú tại bản Chu Lìn, xã Tả Lèng).

Bức màn bí mật về nạn nhân đã được hé lộ, nhưng một câu hỏi lớn hơn lại mở ra, thôi thúc các trinh sát phải tìm ra lời giải đáp: Ai là kẻ thủ ác và vì sao lại ra tay tàn độc đến vậy?

Tội ác kinh hoàng từ chiếc đồng hồ bị đánh cắp

Chỉ một ngày sau khi vụ án được khởi tố, ngày 12/7/2022, khi các trinh sát còn đang lên kế hoạch cho một cuộc điều tra dài hơi, một người đàn ông có dáng vẻ khắc khổ đã tự tìm đến Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Lai Châu. Đó là Phàn A Chải, sinh năm 1959, chủ nhân của nương sắn ngay cạnh hang Chắp Quậy. Lời thú tội của ông ta, sau 30 năm câm lặng, đã khiến tất cả các trinh sát làm nhiệm vụ sững sờ.

Ngồi đối diện với điều tra viên, Phàn A Chải kể lại câu chuyện của 30 năm về trước, một câu chuyện mà ông ta đã chôn chặt trong lòng. Chải kể, ngày đó có quen biết Phàn A Tải. Khoảng một tháng trước khi án mạng xảy ra, Tải có đến nhà Chải xin ngủ nhờ và đã lấy trộm một chiếc đồng hồ đeo tay.

Sau 15 ngày, Chải phát hiện Tải đã bán chiếc đồng hồ cho một người tên Én ở xã Nậm Tăm. Anh Én đòi giá chuộc quá cao, Chải uất ức bỏ đi tìm Tải để đòi lại.

Vào một buổi sáng sớm định mệnh (Chải không nhớ ngày), ông ta cùng vợ là Lày Thị Hoan lên nương sắn ở khu Pẻ Pèng. Khoảng 7h sáng, hai vợ chồng đến lán nương thì thấy Tải đang ngủ ở đó. Cơn giận bùng lên, Chải chất vấn: "Tại sao mày lấy trộm đồng hồ của tôi?". Tải chối cãi, hai bên lao vào ẩu đả.

Cuộc cãi vã nhanh chóng biến thành xô xát. Khi Tải rút ra một con dao nhọn, Chải cũng lấy con dao tông mang theo để đối phó. Trong lúc hỗn loạn, Chải đã dùng phần sống dao tấn công vào vùng đầu của Tải. Đòn tấn công chí mạng đã khiến nạn nhân tử vong tại chỗ, khép lại mâu thuẫn bằng một tội ác kinh hoàng.

Nghĩ Tải đã chết, Chải một mình cõng xác nạn nhân đi khoảng 200m, ném xuống hang Chắp Quậy để phi tang. Toàn bộ tội ác diễn ra trước sự chứng kiến của Lày Thị Hoan. Người vợ không những không can ngăn mà còn dùng cuốc lấp đất lên vết máu để xóa dấu vết, che giấu cho chồng. Con dao gây án sau đó được Chải mang về nhà sử dụng hàng ngày cho đến khi bị mất.

Sự thật được xác thực bởi ký ức

Một trong những thách thức lớn nhất của vụ án là xác định chính xác thời điểm gây án để tính toán thời hiệu. Các điều tra viên đã phải tỉ mỉ đối chiếu ký ức của nhiều người để tìm ra câu trả lời.

Vợ chồng Phàn A Chải đều nhớ lại sự việc thông qua tuổi của các con mình. Ký ức của họ chỉ ra rằng án mạng xảy ra vào khoảng năm 1989-1990. Mốc thời gian này trùng khớp với lời khai của gia đình nạn nhân, khi họ cho biết lần cuối cùng gặp anh Tải là vào năm 1989.

Mảnh ghép quan trọng cuối cùng đến từ kết quả giám định pháp y. Báo cáo xác định nạn nhân qua đời ở độ tuổi 17-23. Vì anh Tải sinh năm 1973, nên thời điểm anh bị sát hại phải nằm trong khoảng từ năm 1990 đến 1996.

Bằng cách tổng hợp các nguồn thông tin trên, cơ quan điều tra có đủ căn cứ xác định vụ án xảy ra trong khoảng từ năm 1989 đến 1996, làm cơ sở pháp lý vững chắc cho quyết định tiếp theo.

Với những hồ sơ được củng cố, cơ quan điều tra xác định, hành vi của Phàn A Chải đủ yếu tố cấu thành tội "Giết người"; hành vi của Lày Thị Hoan là "Che giấu tội phạm".

Ngày 13/7/2022, Phàn A Chải bị tạm giữ hình sự. Tuy nhiên, theo Điều 27 Bộ luật Hình sự, tội "Giết người" có thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là 20 năm. Vụ án xảy ra cách đây đã gần 30 năm, và trong suốt thời gian đó, vợ chồng Chải không phạm tội mới. Do đó, thời hiệu đã hết. Ngày 21/7/2022, VKSND tỉnh Lai Châu ra quyết định trả tự do cho Phàn A Chải. Vụ án bị đình chỉ điều tra.

Pháp luật không thể trừng phạt, nhưng trách nhiệm dân sự phải được thực thi. Gia đình Phàn A Chải đã bồi thường cho gia đình nạn nhân 130 triệu đồng. Bộ hài cốt của anh Tải, cùng chiếc áo phông xanh ngày định mệnh, đã được trao lại cho người anh trai để an táng sau 30 năm nằm nơi hang sâu lạnh lẽo.

Vụ án khép lại, kẻ thủ ác không phải đối mặt với vành móng ngựa. Nhưng có một bản án khác không bao giờ hết thời hiệu, đó là bản án lương tâm. 30 năm sống trong sợ hãi, 30 năm bị ám ảnh bởi tội ác mình gây ra, có lẽ đó chính là sự trừng phạt dai dẳng và nặng nề nhất dành cho vợ chồng Phàn A Chải.

Về vụ việc trên, báo Dân Trí cũng từng đưa tin trong bài đăng ngày 11/9/2022: "Hành trình truy tìm tung tích bộ xương người trong hang đá" với nội dung như sau:

Theo đó, hoạt động điều tra phá án được thực hiện dưới sự chỉ đạo của Đại tá Phạm Hải Đăng, Phó Giám đốc, Thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Lai Châu, Phòng CSHS cùng với sự hỗ trợ của các đơn vị nghiệp...

Bộ xương người trong hang sâu

Đầu tháng 7-2022, khi lên rừng, những người dân ở bản Hồng Quảng 2, xã Pa Khóa, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu phát hiện một miệng hang nhỏ nằm khuất sau những tán cây rừng rậm rạp. Lối vào cửa hang gần như bị bịt kín bởi dây leo, những cây rừng mọc um tùm che phủ. Khu vực hang núi nằm sâu trong rừng, ở vị trí gần như cheo leo trên vách dãy núi hiểm trở nhất. Chính vì vậy, dù sống nhiều năm ở đây nhưng ít người dân trong bản đặt chân lên tới đỉnh núi này.

Khi miệng hang được phát lộ, một số người dân đã đốt đuốc bò vào phía trong. Hang sâu lại nhỏ nên vô cùng ẩm thấp. Càng đi sâu vào bên trong, khí lạnh càng bủa vây khiến không ít người rùng mình nghi ngại. Đang đi bỗng nhiên một người dân giẫm vào vật cứng nhưng khá giòn phía dưới chân. Đưa bó đuốc soi xuống phía dưới, người này tá hỏa khi phát hiện đó là mẩu xương ống tay của người. Vài bó đuốc chụm lại soi phát lộ một bộ xương người không còn nguyên vẹn nằm dưới sàn hang đá lạnh lẽo, khiến những người dân hoảng sợ bỏ chạy ra ngoài. Tin tức phát hiện một bộ xương người trong hang đá đã nhanh chóng được người dân bản cấp báo đến Cơ quan Công an.

Ngày 11-7, sau khi tiếp nhận đơn trình báo và đề nghị làm rõ vụ việc phát hiện bộ xương người trong hang đá của người dân bản Hồng Hoảng 2, xã Pa Khóa, Phòng CSHS Công an tỉnh Lai Châu chủ trì phối hợp với các phòng nghiệp vụ, Công an huyện Sìn Hồ cùng các lực lượng chức năng khám nghiệm hiện trường.

Thượng tá Vũ Tiến Văn, Trưởng phòng CSHS nhớ lại, quá trình khám nghiệm hiện trường, Cơ quan Công an phát hiện thu giữ 1 chiếc áo phông cộc tay, cổ tròn màu xanh có nhiều vết rách. Trên nền hang đá lộ một phần xương, hiện trường còn nguyên vẹn, không bị xáo trộn. Kiểm tra trên nền hang tại các hẻm có đất đá trôi xuống có một số mảnh xương, răng người và có dấu hiệu tử thi bị đất đá chôn lấp. Cơ quan CSĐT đã ra Quyết định khai quật ở những vị trí có đất đá vùi lấp trong hang để thu thập những phần còn lại của tử thi và những tài liệu, chứng cứ có liên quan. Cơ quan Công an phát hiện một xương hộp sọ, trên xương hộp sọ tại vùng chẩm có một vết nứt vỡ, mảnh xương rời lún sâu vào bên trong, kích thước dài 3,5cm, rộng 0,7cm, bờ mép nham nhở, chiều nằm ngang so với trục cơ thể. Vùng thái dương trái có một vết lún vỡ, nhiều mảnh xương rời. Ngoài ra, quá trình khai quật, Cơ quan Công an còn phát hiện một số xương cánh tay, xương cẳng tay, răng và một số xương sườn, xương cụt nằm bên trong áo phông cộc tay đang trong quá trình phân hủy không xác định được dấu vết tác động tổn thương. Đào sâu xuống phía dưới kéo dài khoảng 12 mét, Cơ quan CSĐT phát hiện một đoạn xương đùi, không xác định được dấu hiệu bị tác động tổn thương.

Căn cứ kết quả khám nghiệm hiện trường, khai quật khám nghiệm tử thi và tài liệu ban đầu thu thập được, Đại tá Phạm Hải Đăng khẳng định: Đây là vụ án hình sự có tính chất đặc biệt nghiêm trọng. Bộ xương khô trên là của nạn nhân đã bị kẻ nào đó nhẫn tâm sát hại. Ngày 13-7-2022, Ban Giám đốc Công an tỉnh Lai Châu đã chỉ đạo ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự và xác lập Chuyên án truy xét dưới sự chỉ đạo trực tiếp, toàn diện của Đại tá Phạm Hải Đăng làm Trưởng ban chuyên án.

Tội ác trên đỉnh núi cao

Căn cứ các tài liệu thu thập trong quá trình điều tra, xác minh vụ án, các kết luận của các cơ quan giám định Viện Pháp y Quốc gia thuộc Bộ Y tế; Viện Khoa học hình sự Bộ Công an, các ý kiến đánh giá chuyên môn, pháp luật, nghiệp vụ của các điều tra viên, trinh sát viên cao cấp của Cục Cảnh sát hình sự Bộ Công an... Phòng CSHS xác định nạn nhân của vụ án là Phàn A Tải (SN 1973, nơi ĐKTT trước khi bị sát hại, tại bản Chu Lìn, xã Giang Ma, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu).

Ban Chuyên án đã chỉ đạo rà soát, dựng các đối tượng có tiền án, tiền sự về các tội xâm phạm nhân thân, sức khỏe, tội phạm về ma túy, các đối tượng nghi có mâu thuẫn với nạn nhân tại thời điểm gây án. Qua những biện pháp nghiệp vụ đã xác định được khoảng 10 đối tượng nghi vấn. Từ những tài liệu thu thập được, Ban chuyên án xác định tập trung vào nhóm đối tượng nghi vấn có quan hệ quen biết, mâu thuẫn với nạn nhân, đặc biệt là các đối tượng có tiếp xúc với nạn nhân và có nương ở xung quanh khu vực hiện trường phát hiện tử thi.

Qua công tác phát động phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ, nhiều thông tin quý giá được người dân cung cấp tới Cơ quan Công an trong cuộc họp dân bản Hồng Quảng 2. Và căn cứ vào các tài liệu thu thập được, Ban chuyên án xác định Phàn A Chải (SN 1959) và Lày Thị Hoan (SN 1963) là vợ của Chải, cùng trú tại bản Hồng Quảng 2, xã Pa Khóa, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu là hai đối tượng có những biểu hiện bất minh nhất trong thời điểm vụ án xảy ra. Ngày 14-8-2022, Ban chuyên án quyết định triệu tập 2 đối tượng trên lên Cơ quan CSĐT để đấu tranh làm rõ vụ án.

"Khi mới được đưa về trụ sở Cơ quan Công an, Phàn A Chải và Lày Thị Hoan tỏ ra rất bình tĩnh, luôn miệng nói không biết, không nhớ gì cả. Tuy nhiên, với những chứng cứ lần lượt được Cơ quan CSĐT đưa ra, hai đối tượng đã phải thừa nhận hành vi tàn ác của mình, khi ra tay sát hại nạn nhân" - Thượng tá Vũ Tiến Văn cho biết.

Trong căn phòng hỏi cung của Phòng CSHS, trước các điều tra viên, đôi bàn tay của Phan A Chải đen đúa đan chặt vào nhau, đối tượng mắt cúi gằm xuống đất, tỏ vẻ hối hận. Chải không thể ngờ rằng, sau gần 30 năm gây ra tội ác tày trời, những tưởng tội ác đã bị chôn vùi nhưng cuối cùng Chải vẫn bị cơ quan Công an phát hiện.

Cách đây gần 30 năm, Chải có quen biết với anh Phàn A Tải (SN 1973, trú tại bản Chù Lìn, xã Giang Ma, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu). Cách thời điểm xảy ra vụ án khoảng 1 tháng, anh Tải có đến nhà Chải xin ngủ nhờ. Trong đêm tối, Tải đã lấy trộm của Chải một chiếc đồng hồ đeo tay. Sau khi phát hiện tài sản bị mất khoảng 15 ngày, Chải đi tìm thì biết chiếc đồng hồ của mình đang được anh Én ở bản Nậm Tăm 2, xã Nậm Tăm, huyện Sìn Hồ đeo. Khi được hỏi, anh Ém nói mua từ Tải nhưng do anh Én yêu cầu Chải chuộc chiếc đồng hồ với số tiền lớn nên Chải không chuộc mà đi tìm Tải để yêu cầu trả lại đồng hồ.

Khoảng 5 giờ sáng (ngày tháng, năm Chải không nhớ), Chải cùng vợ là Lày Thị Hoan đi thu hoạch sắn tại nương của gia đình tại khu vực Pẻ Pèng thuộc bản Hồng Quảng 2, xã Pa Khóa, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu. Trước khi đi Chải mang theo một con dao tông dài khoảng 50cm. Hoan mang theo một chiếc sọt được đan bằng tre để đựng sắn sau khi thu hoạch. Khi Chải cùng Hoan đi đến lán nương của gia đình, lúc đó khoảng 7 giờ sáng, cả hai thấy anh Tải đang ngủ ở trong lán nương. Thấy vợ chồng Chải đến thì anh Tải dậy, nên Chải hỏi: "Tại sao mày lấy trộm đồng hồ của tao?". Tải nói không, nên giữa hai người xảy ra cãi cọ rồi lao vào đánh nhau.

Chải thấy anh Tải lấy trong túi quần ra một con dao nhọn bằng kim loại dài khoảng 20 cm để đâm nên Chải vớ lấy con dao tông mang theo để trong sọt tre đeo ở sau lưng ra chống đỡ. Khi Tải cầm dao lao vào đâm Chải nhưng Chải tránh được làm Tải chới với gần ngã. Chải thấy vậy liền dùng tay cầm con dao đánh mạnh phần sống dao trúng vào vùng đầu phía sau gáy của Tải làm Tải ngã xuống đất. Chải nhìn thấy máu chảy ra từ phần đầu phía sau gáy và mũi của anh Tải. Khi anh Tải nằm im dưới đất, Chải tiếp tục dùng phần sống dao đánh, đập liên tiếp vào vùng đầu của anh Tải. Thấy anh Tải không thở và cử động được nữa, nghĩ là anh Tải đã chết nên Chải cầm một tay của anh Tải đặt lên vai của mình, một tay cầm chân anh Tải rồi cõng nạn nhân đi khoảng 200 mét về phía hang đá cạnh nương sắn của gia đình rồi ném anh Tải xuống hang sâu. Miệng hang động này cũng được Chải lấy cây che lấp, lâu ngày cây cối mọc um tùm trùm phủ kín miệng hang. Thời điểm Chải gây tội ác, Lày Thị Hoan có mặt ở hiện trường chứng kiến toàn bộ hành vi giết người của Phàn A Chải. Khi thấy có vết máu của nạn nhân ở gần lán, Lày Thị Hoan dùng chiếc cuốc mang theo lấy đất lấp lên để xóa dấu vết, nhằm che giấu hành vi phạm tội của Phàn A Chải.

Căn cứ kết quả khám nghiệm hiện trường, khai quật khám nghiệm tử thi cùng các tài liệu thu thập được trong quá trình điều tra, Ban Chuyên án đã xác định hành vi của Phàn A Chải đủ yếu tố cấu thành tội Giết người; hành vi của Lày Thị Hoan đủ yếu tố cấu thành Tội che giấu tội phạm có tính chất nghiêm trọng theo quy định của Bộ Luật Hình sự. Do vụ án đã xảy ra từ 25-30 năm trở lên, đến thời điểm phát hiện, điều tra đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, đồng thời trong khoảng thời gian này hai đối tượng không có hành vi phạm tội mới nên Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Lai Châu đã ra quyết định đình chỉ vụ án. Mặc dù vậy, bản án lương tâm mãi đeo đuổi trong tâm trí của Chải và Hoan khiến cả hai luôn sống trong nỗi ăn năn, ân hận, day dứt.