Ngày 24/9/2025, Tạp chí Thanh niên Việt đã đăng tải bài viết với tiêu đề: "Người đàn ông suy thận vì ăn rau này hàng ngày". Nội dung như sau:

Rau bina (cải bó xôi) vốn được biết đến là loại rau giàu dinh dưỡng, tốt cho sức khỏe, thế nhưng, loại rau tưởng chừng vô hại này lại có thể trở thành “thủ phạm” khiến thận bị tổn thương nghiêm trọng nếu ăn quá nhiều.

Ông Trần (42 tuổi, Trung Quốc), vốn sức khỏe bình thường, chỉ mắc gout nhẹ nhưng không điều trị thuốc. Một tuần trước, ông liên tục cảm thấy mệt mỏi, buồn ngủ, đi ngoài 4-5 lần mỗi ngày. Khi đến bệnh viện kiểm tra, kết quả xét nghiệm khiến cả gia đình bàng hoàng vì chỉ số creatinine trong máu lên tới 430μmol/L (cao gấp nhiều lần bình thường), CT bụng cho thấy thận xuất hiện nhiều nốt bất thường.

Sau nhiều xét nghiệm và sinh thiết, bác sĩ phát hiện trong thận ông Trần có vô số tinh thể sắc nhọn lấp lánh cùng phản ứng viêm mạnh. Kết luận cuối cùng là ông mắc bệnh thận do lắng đọng oxalat , hay còn gọi là “oxalate nephropathy”. Đây là tình trạng tinh thể oxalat canxi tích tụ trong ống thận, phá hủy mô thận và làm suy giảm chức năng.

Đi sâu tìm nguyên nhân, bác sĩ phát hiện trước đó ông Trần đã ăn liên tục nhiều ngày rau bina. Rau này chứa hàm lượng cao axit oxalic, kết hợp với việc ông bị tiêu chảy liên tục, khiến cơ thể hấp thu và đào thải bất thường, từ đó gây ra tổn thương thận cấp tính. Rất may, sau khi được điều trị kịp thời bằng truyền dịch, lợi tiểu, bổ sung canxi và bảo vệ chức năng thận, sức khỏe ông đã cải thiện rõ rệt, chỉ số creatinine giảm về gần mức bình thường.

Vì sao rau bina lại gây hại thận?

Trong cơ thể, oxalat chủ yếu được thận đào thải qua nước tiểu. Khi lượng oxalat tăng cao bất thường, chúng sẽ kết hợp với canxi tạo thành tinh thể oxalat canxi - giống như những mảnh “thủy tinh vụn” gây xước, tắc nghẽn ống thận, hình thành sỏi và dần dần phá hủy chức năng thận. Nếu không điều trị, bệnh có thể tiến triển thành suy thận mạn, thậm chí phải lọc máu hoặc ghép thận.

Bệnh này có hai dạng:

- Nguyên phát (hiếm gặp) : Do đột biến gen khiến gan sản sinh quá nhiều oxalat.

- Thứ phát (phổ biến hơn) : Thường gặp ở người ăn nhiều thực phẩm giàu oxalat (như rau bina, củ cải đường, socola, trà đặc), người mắc bệnh đường ruột, bệnh thận, hoặc bổ sung vitamin C quá liều. Trường hợp của ông Trần chính là dạng thứ phát.

Những ai cần hạn chế rau giàu oxalat?

- Người có bệnh thận mạn tính;

- Người từng bị sỏi thận;

- Bệnh nhân gout;

- Người tiêu hóa kém hoặc đang dùng thuốc đặc biệt (như thuốc chống đông).

Lời khuyên phòng ngừa từ bác sĩ

- Uống đủ nước: 2-2,5 lít mỗi ngày (tùy tình trạng sức khỏe), giúp pha loãng nước tiểu và ngăn tinh thể hình thành.

- Chế biến đúng cách: Với rau chứa nhiều oxalat như rau bina, cần chần qua nước sôi trước khi xào nấu để loại bỏ bớt độc tố.

- Ăn uống cân đối: Hạn chế thực phẩm giàu oxalat, đồng thời bổ sung đủ canxi (sữa, phô mai, sữa chua) trong bữa ăn để oxalat gắn kết và thải ra ngoài.

- Không lạm dụng vitamin C: Uống quá liều dễ làm tăng oxalat trong cơ thể.

Rau xanh tốt cho sức khỏe, nhưng ăn sai cách lại có thể biến thành “dao hai lưỡi”. Câu chuyện của ông Trần là lời nhắc nhở mạnh mẽ: ngay cả loại rau quen thuộc như rau bina, nếu ăn quá nhiều và không chế biến đúng cách, cũng có thể dẫn tới hậu quả khó lường cho thận.

Trước đó, báo Gia đình & Xã hội đã đăng tải bài viết: "Người đàn ông 61 tuổi phải chạy thận suốt đời chỉ vì mắc sai lầm này khi ăn rau". Cụ thể như sau:

Ngày 11/12 vừa qua, theo báo chí Chiết Giang (Trung Quốc), ông Lý, 61 tuổi vốn mắc bệnh thận mãn tính đã nhiều năm, ông rất chú trọng đến sức khỏe và ăn uống nhẹ nhàng. Tuy nhiên, đến nay ông đã phải chạy thận suốt đời chỉ vì ăn một đĩa rau....

Loại rau khiến bệnh của ông nặng hơn đó là rau bina (hay có tên khác là cải bó xôi, rau chân vịt). Sau khi ăn đĩa rau bina chưa được luộc chần trước khi chế biến, ông Lý đột nhiên cảm thấy yếu ớt, buồn nôn và nôn mửa nên được gia đình đưa đến viện. Tại đây, ông được chẩn đoán bị tổn thương thận cấp tính và sẽ phải chạy thận nhân tạo suốt đời.

Vì sao người mắc bệnh thận mãn tính cần cẩn trọng khi ăn rau bina

Theo tiến sỹ Joseph Roberts, tại Đại học bang Arizona, Mỹ, rau bina khá độc đáo. Khi ăn rau bina, cơ thể nhận được nhiều dinh dưỡng mà không cần nạp quá nhiều calo. Rau bina cung cấp vitamin A, C và folate (vitamin B9) dồi dào...

Tuy nhiên, tiến sỹ Roberts cho biết, rau bina có hàm lượng oxalat cao, có thể cản trở khả năng hấp thụ khoáng chất của cơ thể. Theo ông, rau bina thực sự có rất nhiều canxi, nhưng oxalat sẽ liên kết với chất đó trong ruột.

Hàm lượng oxalat trong rau bina không chỉ gây ảnh hưởng đến khả năng hấp thu canxi của cơ thể mà nó còn ảnh hưởng đến thận, cụ thể là gây sỏi thận.

Việc hình thành sỏi thận đã được chứng minh là có liên quan trực tiếp và gián tiếp tới việc cơ thể thường xuyên tiêu thụ một lượng oxalat trong thời gian dài. Do đó, bạn không nên ăn rau chân vịt quá nhiều và thường xuyên để tránh bị sỏi thận.

Ngoài ra, rau bina cũng chứa purin, được chuyển hóa thành axit uric trong cơ thể. Ở những người bị bệnh gout, axit uric cũng nên cảnh giác với rau bina.

4 nhóm người không nên ăn rau bina

Người bị cường giáp

Rau bina chứa lượng iốt cao, rất cần thiết cho chức năng tuyến giáp bình thường. Nhưng nếu bạn được chẩn đoán cường giáp thì việc tiêu thụ quá nhiều iốt có thể gây ra rối loạn chức năng tuyến giáp.

Trong trường hợp này, bạn nên làm theo lời khuyên của bác sĩ và hạn chế ăn thực phẩm chứa nhiều iốt, trong đó có rau bina.

Người bệnh nhân sỏi thận

Rau bina chứa hàm lượng axit oxalic cao, khi kết hợp với canxi dễ tạo thành canxi oxalate, từ đó thúc đẩy sự hình thành sỏi. Đối với những người có tiền sử sỏi thận, hãy hạn chế ăn rau bina, đồng thời nên chần rau trước khi chế biến.

Người bị thiếu canxi

Rau bina là loại thực phẩm giàu axit oxalic nổi tiếng, 100g rau bina có chứa 1333g axit oxalic. Chất này rất dễ hình thành kết tủa và làm giảm khả năng hấp thụ canxi của cơ thể, từ đó dễ gây thiếu canxi.

Tuy nhiên, rau bina sau khi chần có thể làm giảm hàm lượng axit oxalic. Vì vậy những người dễ bị thiếu canxi như người già, trẻ em, phụ nữ mang thai nếu muốn ăn loại rau này nên chần chúng qua 1 lượt nước sôi.

Người bị dị ứng

Có một số ít người bị dị ứng với rau bina, những người này có thể gặp các triệu chứng về hệ tiêu hóa như tiêu chảy, đau bụng, buồn nôn... sau khi ăn loại rau này. Họ cũng có thể gặp các phản ứng dị ứng như chóng mặt, buồn nôn, ho, ngứa da. Những người này không nên tiếp tục ăn loại rau này nữa.

3 lưu ý khi ăn rau bina an toàn cho sức khỏe

Mặc dù rau bina có hàm lượng oxalat cao, có thể cản trở khả năng hấp thụ khoáng chất của cơ thể. Tuy nhiên, axit oxalic trong loại rau này có thể hòa tan trong nước và hầu hết có thể được loại bỏ bằng cách chần đơn giản, giúp an toàn khi ăn.

Khi loại bỏ axit oxalic trong rau bina mà không thất thoát axit folic, vitamin C và các chất dinh dưỡng khác, cần lưu ý 3 điều sau:

- Lửa phải đủ mạnh: Nước sôi có ít oxy hơn, làm chậm quá trình thoát chất dinh dưỡng do quá trình oxy hóa nhiệt.

- Thời gian nên ngắn: Khi chần phải làm thật nhanh, 30 giây đến 1 phút là đủ.

- Nước lạnh để nguội: Nếu không dùng để nấu ăn ngay thì hãy nhúng rau nhanh bằng nước lạnh để tránh quá trình oxy hóa do nhiệt tiếp tục gây rắc rối và đẩy nhanh quá trình mất chất dinh dưỡng.