Trong vụ việc này, tòa án Trung Quốc cho rằng ngân hàng đã không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ bảo mật và giám sát nên phải đền bù tiền cho khách hàng.

Ngày 16 tháng 9 báo Đời sống Pháp luật đăng tải bài viết với tiêu đề "Tài khoản bị trừ 283 lần trong 90 phút, mất hơn 1 tỷ đồng, người phụ nữ kiện ngân hàng vì không cảnh báo nhưng nhận câu trả lời: “Không phải lỗi của chúng tôi”". Nội dung như sau:

Tháng 4/2024, Tòa án quận Hải Điến (Bắc Kinh) đã công bố phán quyết về một vụ gian lận thẻ ngân hàng gây nhiều chú ý. Nguyên đơn, bà Lý, cho biết tài khoản của bà đã thực hiện tới 283 giao dịch liên tiếp chỉ trong vòng 90 phút, mỗi giao dịch trị giá 1.000 NDT, tổng cộng 283.000 NDT (hơn 1 tỷ đồng) đã bị chuyển đi. Tất cả đều là thanh toán nhanh qua bên thứ ba ở nước ngoài và cùng chuyển đến một tài khoản nhận.

Sau đó, bà Lý kiện Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc (CCB) – Chi nhánh đường Trung Nam Bắc Kinh, yêu cầu bồi thường 283.000 NDT. Sau khi thụ lý, tòa án đã chấp thuận toàn bộ yêu cầu của bà.

Hồ sơ cho thấy bà Lý mở tài khoản tại chi nhánh này từ năm 2011. Trong các năm 2014, 2016 và 2017, bà từng báo mất thẻ và xin cấp lại. Chiều 10/8/2017, tài khoản của bà bất ngờ phát sinh 283 giao dịch liên tiếp chỉ trong vòng 90 phút. Sau sự việc, bà Lý báo mất thẻ ngân hàng và trình báo công an. Đến tháng 11 cùng năm, bà Lý rút hết số dư còn lại và xin đóng tài khoản.

Trong vụ việc trên, bà Lý khẳng định không nhận được bất kỳ tin nhắn cảnh báo nào dù dịch vụ SMS banking đã được kích hoạt dù tiền bị trừ liên tục. Phía ngân hàng phủ nhận nhưng không đưa ra bằng chứng phản bác.

Tại tòa, ngân hàng cho rằng hệ thống giao dịch của họ tuân thủ tiêu chuẩn ngành, các giao dịch đều cần mật khẩu và việc bà Lý từng mất thẻ hay sử dụng nền tảng bên thứ ba tiềm ẩn nhiều rủi ro. Ngân hàng thậm chí cho rằng vụ việc trên có khả năng là bà Lý thông đồng với người khác và khẳng định lỗi không phải của họ. Đồng thời, đơn vị này lập luận vụ việc có yếu tố hình sự nên phải xử lý bằng tố tụng hình sự trước.

Tuy nhiên, tòa sơ thẩm nhận định 283 giao dịch đều diễn ra ở nước ngoài, số tiền trùng lặp, thời gian gói gọn trong 90 phút rõ ràng bất thường. Tuy nhiên, phía ngân hàng không chứng minh được đã gửi cảnh báo hay có biện pháp xác minh. Do đó, ngân hàng được xác định không thực hiện đúng nghĩa vụ thận trọng và phải bồi thường toàn bộ thiệt hại.

Không đồng ý với phán quyết của tòa, chi nhánh ngân hàng trên đã gửi đơn kháng cáo lên Tòa án cấp trung Bắc Kinh. Đơn vị này xuất trình video thao tác iTunes trên iPhone, cho rằng bà Lý trực tiếp thực hiện các giao dịch chuyển tiền. Tuy nhiên, bà Lý đã phủ nhận cáo buộc trên, khẳng định thẻ chưa từng liên kết với iTunes và thời điểm đó bà không sử dụng iPhone.

 Tòa phúc thẩm đánh giá chứng cứ ngân hàng nộp không có giá trị thuyết phục, đồng thời ngân hàng không cung cấp được bằng chứng bổ sung. Cuối cùng, tòa bác đơn kháng cáo, giữ nguyên bản án sơ thẩm, buộc CCB Chi nhánh đường Trung Nam bồi thường cho bà Lý 283.000 NDT cùng khoản lãi phát sinh.

Theo quan điểm của thẩm phán, với tư cách là bên mở tài khoản và quản lý tiền gửi, ngân hàng có nghĩa vụ bảo đảm an toàn cho khách hàng. Trong các vụ gian lận thẻ ngân hàng, trọng tâm tranh chấp thường nằm ở việc ngân hàng có thực hiện đầy đủ nghĩa vụ này hay không. Với giao dịch trực tuyến không có thẻ, yếu tố then chốt là ngân hàng đã xác minh thông tin và thực hiện nghĩa vụ cảnh báo hay chưa. Nếu không chứng minh được, ngân hàng phải chịu trách nhiệm bồi thường.

Vụ án của bà Lý trở thành ví dụ điển hình, cho thấy trong bối cảnh giao dịch điện tử ngày càng phổ biến, trách nhiệm bảo mật và cảnh báo rủi ro của ngân hàng chính là “tuyến phòng thủ” quan trọng để bảo vệ người gửi tiền.

Trước đó, tạp chí Người Đưa Tin cũng đăng tải bài viết với tiêu đề "Người phụ nữ gửi tiết kiệm hơn 37 triệu đồng trong 3 năm nhưng 23 năm sau đến rút, ngân hàng kiểm tra rồi khẳng định “Chị đã tất toán rồi mà”". Nội dung như sau:

Tháng 6/2023, bà Hồ ở tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, mang theo chứng chỉ tiền gửi đến ngân hàng trên địa bàn để rút 10.000 NDT (hơn 37 triệu đồng) tiền tiết kiệm. Khoản tiền này đã được bà  gửi vào ngày 31/5/1997 với kỳ hạn 3 năm, lãi suất 8,28%/năm, đáo hạn vào ngày 31/5/2000. Tuy nhiên, do thất lạc chứng chỉ, mãi 23 năm sau, bà Hồ mới tìm lại được và đem đến ngân hàng làm thủ tục rút.

Sau khi kiểm tra, nhân viên ngân hàng thông báo số tiền đã được tất toán vào ngày 1/6/2000, tức ngay sau khi khoản gửi đáo hạn. Trước thông tin này, bà Hồ vô cùng hoang mang, khẳng định mình chưa từng rút khoản tiền trên. Bà nhiều lần yêu cầu ngân hàng hoàn trả cả gốc lẫn lãi, đồng thời cộng thêm lãi suất 0,828%/năm tính đến thời điểm rút, song đều bị từ chối.

Sau khi thương lượng bất thành, bà Hồ đã kiện đơn vị này ra tòa án địa phương, yêu cầu giám định chữ ký viết tay trên biên lai rút tiền để làm rõ sự việc.

Tại tòa, ngân hàng giải thích rằng chứng chỉ tiền gửi số 2071 mà bà Hồ giữ thực chất đã được chính bà báo mất trước ngày đáo hạn 2 ngày. Sau đó, ngân hàng cấp lại cho bà chứng chỉ mới mang số 7047. Ngày 1/6/2000, bà Hồ đã cầm chứng chỉ này đến rút 12.388 NDT (hơn 45,8 triệu đồng), bao gồm cả gốc và lãi, có ký xác nhận đã rút tiền ở mặt sau chứng chỉ. 

Sau khi giao dịch hoàn tất, tài khoản tiết kiệm này của bà Hồ đã được đóng lại. Ngân hàng cũng cho biết do hệ thống ngân hàng được nâng cấp sau năm 1998, số tài khoản trên giấy tờ có thể khác nhau, nhưng dữ liệu vẫn thống nhất và không ảnh hưởng đến quyền lợi khách hàng.

Ngoài ra, báo cáo của ngân hàng thể hiện vào buổi sáng 1/6/2000, bà Hồ đã thực hiện 3 lần rút tiền liên tiếp, khớp với dữ liệu tính lãi suất in từ máy tính. Theo quy định của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, hồ sơ tài khoản chỉ lưu trữ trong vòng 10 năm sau khi tất toán. Vì vậy, tại thời điểm đó, tức đã hơn 23 năm, ngân hàng không còn chứng từ gốc mà chỉ còn hồ sơ tổng hợp để đối chiếu.

Khi đối chất với tòa, bà Hồ thừa nhận trước đây từng gửi 3 khoản tiền gửi: 2 lần 5.000 NDT và một lần gửi 10.000 NDT. Người phụ nữ này cho biết bà đã rút 2 khoản tiền nhỏ, chỉ còn khoản 10.000 NDT là chưa rút. Tuy nhiên, ngân hàng cho rằng khoản tiền này đã được rút từ năm 2000 bằng chứng chỉ mới, còn chứng chỉ tiền gửi mà bà Hồ đang giữ là chứng chỉ bà đã báo mất.

Bà Hồ không tin phía ngân hàng nên đã yêu cầu giám định chữ ký trên chứng chỉ tiền gửi và bảng lãi suất. Tuy nhiên, tòa án đã bác bỏ yêu cầu này với lý do việc rút tiền khi đó chỉ cần mật khẩu, không bắt buộc phải có chữ ký của người gửi. Điều này cũng đồng nghĩa với việc người rút tiền có thể là chính bà Hồ hoặc người được ủy quyền hợp pháp.

Hơn nữa, trong vụ việc này, chứng cứ ngân hàng cung cấp, từ báo cáo giao dịch, danh sách lãi suất đến dữ liệu hệ thống, đều được tòa án đánh giá có giá trị và đáp ứng tiêu chuẩn chứng cứ dân sự Trung Quốc.  Do đó, tòa án địa phương xác định khoản tiền gửi của bà Hồ thực sự đã được rút vào năm 2000. Yêu cầu giám định chữ viết tay của bà không được chấp nhận. Bà Hồ thua kiện và phải chịu án phí.

Qua vụ việc trên, tòa án Trung Quốc cũng đưa ra 3 lưu ý dành cho người gửi tiết kiệm tại ngân hàng. Thứ nhất, đó là bảo quản cẩn thận chứng chỉ tiền gửi. Đây là giấy tờ pháp lý quan trọng chứng minh quyền sở hữu khoản tiền gửi. Nếu để mất, rách nát hoặc thất lạc trong thời gian dài, việc rút tiền hoặc khiếu nại về sau sẽ rất khó khăn, thậm chí bất lợi trước tòa.

Thứ hai, người gửi tiết kiệm nên chủ động theo dõi kỳ hạn và tất toán đúng thời điểm. Gửi tiết kiệm có kỳ hạn đồng nghĩa với việc phải chú ý ngày đáo hạn. Việc để quên hoặc kéo dài hàng chục năm mới mang chứng chỉ đi rút có thể khiến khách hàng mất quyền lợi hoặc gặp trở ngại pháp lý.

Thứ ba, nên liên hệ ngay với ngân hàng khi phát hiện sự cố. Trong trường hợp mất chứng chỉ tiền gửi, khách hàng cần báo ngay để làm thủ tục phong tỏa, tránh rủi ro bị rút tiền trái phép.